Afscheid nemen van je huisdier (#samenvoordieren)

Het moeilijkste en naarste moment van een huisdier hebben is het afscheid… Dit is nooit makkelijk maar kan je als baasje wel veel goed (en helaas ook fout) doen voor jouw huisdier om dat laatste deel van hun leven waardevol te houden.

Zorgplicht
Als baasje heb je een zorgplicht voor je huisdier(en). Dit betekend dat jij als baasje verantwoordelijk bent om jouw dier niet te laten lijden. Het is strafbaar als je jouw dier zorg niet geeft als hij/ zij dit nodig heeft, net als dat het strafbaar is om handelingen te doen die dieren schaden. De meeste baasjes zorgen gelukkig goed voor hun dieren, maar in een eindfase zie ik helaas dat baasjes dit ineens niet meer doen. Ze willen niet zonder hun hier en stellen het inslapen te lang uit, waardoor hun dieren lijden. Ik snap dat het vreselijk is om jouw dier te verliezen, maar een dier ten koste van hem of haar in leven houden omdat de baasjes geen afscheid kunnen nemen, kan en mag niet gebeuren.

Overlijden door natuurlijke oorzaken
Veel baasjes hopen deze beslissing zelf niet te hoeven nemen en dat hun dier door een “natuurlijke oorzaak” overlijd. “Natuurlijke oorzaken” waar je als huisdier van kan komen te overlijden zijn bijvoorbeeld bloedvergiftiging, shock, oververhitting, onderkoeling, orgaanfalen (hart, lever, of nierfalen), intern of extern bloedverlies, bloedingen of infarcten in de hersenen. Dit bijna allemaal pijnlijke en stressvolle manieren om het leven te laten, met vaak ook een lange lijdensweg voordat het dier uiteindelijk overleden is. En snelle en bijna pijnlijke dood zoals een hartstilstand bij mensen komt bijna nooit voor bij dieren. Uiteindelijk stopt het hart van dieren wel als je ziekteprocessen hun gang laat gaan, dat is technisch ook een hartstilstand maar gaat vaak veel lijden, stress en benauwdheid aan vooraf.

Twee vragen
Als een dier erg oud is of een nare ziekte heeft zijn er twee vragen van belang;

  • Lijdt het dier?

  • Kan het dier beter worden?

Als een dier wel lijdt maar ook beter kan worden, bijvoorbeeld een dier met een heftige botbreuk, dan zou ik het dier laten behandelen. Het dier heeft pijn en heeft het zwaar dan, maar kan volledig hiervan herstellen en nog een fijn leven hebben, dit lijden is dan tijdelijk en zal met de tijd verdwijnen.
Als een dier niet lijdt en ook niet beter kan worden, is euthanasie (nog) niet nodig. Zolang een dier geniet van zijn of haar hobby’s, zijn normale gedrag vertoont, eet en drinkt en niet ernstig vermagert hoeft een dier met een dodelijke ziekte zoals uitgezaaide kanker niet ingeslapen te worden vind ik. Soms moet er veel medicatie zoals pijnstillers gegeven worden, maar als een dier daardoor niet lijdt, is euthanasie nog nog niet nodig.
Het dier wat lijdt (en dit lijden is dus niet met medicatie te verhelpen) én niet meer beter kan worden moet je als baasje je verantwoordelijkheid nemen en je zorgplicht vervullen door je dier een verdere lijdensweg te besparen. Dan is het moeilijke moment gekomen om afscheid van elkaar te nemen.

Wat is lijden?
Niet alle huisdieren laten het goed zien als ze zwaar hebben. Bij konijnen, knaagdieren en katten zijn het soms hele subtiele verschillen in hun gedrag waardoor je als baasje kan merken dat iets mis is. Het is dus erg belangrijk om het gedrag en veranderingen hierin goed in de gaten te houden als baasje. Bij oude dieren zie je vaak dat ze vaste patronen hebben door de dag, als zij hier ineens van afwijken, kan dat een signaal zijn dat ze het zwaar hebben. Jouw dierenarts kan vervolgens uitzoeken wat het is waar jouw dier last van heeft en of het te genezen is.
Objectieve vormen van lijden zijn extreem gewichtsverlies, bij veel ziekteprocessen wordt voeding niet meer goed opgenomen of wordt er te veel energie verbruikt of verspilt waardoor dieren afvallen. Soms wordt er dus wel nog gegeten, maar verhongerd een dier alsnog. Als een dier onbedoeld 10% van het lichaamsgewicht verliest, spreek ik van lijden. Als een dier dan aan een kwaal lijdt waar hij of zij niet van kan genezen, moet euthanasie overwogen worden vind ik.
Een andere grens die je niet over mag gaan als baasje, is als er dagelijks meer dan 10% van het lichaamsgewicht aan water gedronken wordt. Bij veel ziektes zoals nierlijden en tumoren verliest een lichaam extreem veel vocht, deze dieren moeten continu vechten tegen uitdroging. Als dit het geval is icm een ziekte of kwaal die niet kan genezen, moet ook euthanasie overwogen worden.

Beter 2 weken te vroeg dan ½ dag te laat
In een eindfase kan een dier een soort kaartenhuis worden, wat met intensieve zorg en behandelingen nog in balans gehouden kan worden. Deze balans wordt steeds wankeler en veel baasjes wachten tot het kaartenhuis instort, en laten dan pas hun dier inslapen. Dit instorten gaat eigenlijk altijd gepaard met pijn en stress bij het dier. En als dit in het weekend of ‘s nacht gebeurt, kan het ook nog eens lang duren voordat een dierenarts het dier kan helpen of heb je het als baasje pas de volgende dag door.
Ik vind dat als je het kaartenhuis ziet wankelen en jouw dier lijdt én niet meer beter kan worden dat je de regie moet pakken en je dier moet laten inslapen. Het alternatief is dat je het ziekteproces z’n beloop laat gaan en je dier op een pijnlijke, nare en stressvolle manier overlijdt, en dat wil niemand toch voor zijn geliefde huisdier?
Ik vind dat je een dier beter twee weken te vroeg kan inslapen, dan een halve dag te laat. Als je die paar uur te laat bent, dan zijn de laatste bewuste momenten van jouw dier, vaak ook de meest nare momenten van hun leven…

Neem je verantwoordelijkheid
Gelukkig zorgen de meeste baasjes goed voor hun dieren, maar helaas vinden ook veel het moeilijk om dit in een eindfase te doen. Uit liefde voor jouw dier in combinatie met jouw zorgplicht kan je jouw dier een ellendig einde besparen. Door het einde te plannen kan dit evt. thuis plaatsvinden zal de dood geen strijd worden en kan je waardig afscheid nemen van je dier. Makkelijk zal dit nooit worden, maar neem wel je verantwoordelijkheid.

Deze artikelen zijn geschreven door Piet voor het dierenmagazine #samenvoordieren van Stichting DierenLot, via deze link zijn de #samenvoordieren magazines te lezen.