Schijnzwangerschap en krolsheid (Vakblad Dierenhulpverlening)

Niet-gesteriliseerde poezen en teven zullen vroeger of later in de problemen komen met hun voortplantingsstelsel. Vooral als een poes of teef tijdens haar krolsheid of loopsheid niet gedekt wordt, zien we hier veel ziektes en problemen ontstaan. Nu is het laten dekken van iedere krolse poes of loopse teef hier natuurlijk niet de oplossing voor. Het (preventief) steriliseren van vrouwelijke dieren is dat wél, daarnaast heeft onder andere het voordeel dat er minder kittens en pups geboren worden, wat de adoptiekansen van dieren in onze asielen en opvangcentra groter maakt. Technisch gezien is het “steriliseren” van een vrouwelijk dier eigenlijk ook een castratie, maar in de volksmond spreken wordt het een sterilisatie genoemd. De situatie van een poes en een teef is overigens wel verschillend, ik leg het graag uit;

Schijnzwangerschap bij de teef
Het voortplantingsstelsel van wolven lijkt wel aangepast te zijn aan hun sociale structuur (of andersom), de alpha teef krijgt de pups. De overige niet gedekte teefjes worden meestal niet gedekt en worden hierdoor schijnzwanger en gaan mee zorgen voor de pups en geven zelfs melk. Een prachtig systeem waar de hele roedel baat bij heeft en wat wolven ook zulke succesvolle dieren maakt. Maar als er geen pups in de buurt zijn voor een schijnzwangere teef, dan blijft de melk in de melkpakketten staan en zal er vaak een pijnlijke en gevaarlijke melklijstonteking staan (zwelling, roodheid, pijn en warmte). Ook zal de baarmoeder minder goed samentrekken als er geen melk gedronken wordt (minder oxytocine release) en is er een grotere kans op een baarmoederontsteking.
Bij een niet-gesteriliseerde-hond is er na de loopsheid altijd een kans op schijnzwangerschap en daarmee op een melklijstontsteking en op een baarmoederontsteking. Sterker nog, schijnzwangerschap is een normale fysiologische opvolging van een loopsheid als een teef niet gedekt is, maar zal ziekte en pijn veroorzaken als er geen pups zijn om te voeden en om voor te zorgen. Niet na elke loopsheid zal er een schijndracht en ontstekingen van melklijst en baarmoeder ontstaan, maar hoe vaker dit gebeurt, hoe groter de kans erop. Nu zijn de meeste honden ook nog eens 2x per jaar loops, bij andere honden en wolven is dit 1x per jaar.
Een schijnzwanger teefje herken je aan nestdrang; er wordt een nest gebouwd en met knuffels of sokken of andere “pups” gesleept, de melkklieren zetten op en kunnen zelfs melk gaan lekken. Laat een schijnzwanger teefje altijd door een dierenarts controleren.
Steriliseren tijdens een loopsheid of schijnzwangerschap brengt verschillende nadelen en risico’s met zich mee, maar als er bijvoorbeeld ook sprake is van een baarmoederontsteking (met een gesloten baarmoedermond), dan heb je soms geen keuze en moet het teefje wel geopereerd worden om haar leven te redden. Een dierenarts kan ook een middel geven om een schijndracht te verkorten en uiteraard kunnen pijnstillers, ontstekingsremmers en antibiotica ingezet worden. Houd bij een schijnzwangere teef de lichaamstemperatuur, de spanning, pijnlijheid en temperatuur van de melkpaketten en evt. uitvloei uit de vulva goed in de gaten. Als een schijnzwangere teef een zieke indruk maakt, laat haar dan controleren en behandelen door een dierenarts.

Krolsheid bij de poes
Katten hebben ook een bijzonder voortplantingssysteem, wat ook perfect aan hun sociale structuur aangepast is en erg efficiënt werkt mits het gebruikt wordt. Wilde katten leven in losse structuren, ze komen dus niet elke dag een potentiële partner tegen om mee te paren. Een krolse poes is vruchtbaar en zal bereid zijn om te paren, maar de eisprong heeft dan nog niet plaatsgevonden. Bij katten is er paring nodig om de eisprong plaats te laten gebeuren, tot de paring zijn de eitjes er wel al klaar voor (staan in “de startblokken”), maar de eisprong gebeurt pas na het paren, en dan zullen de eicellen dus ook meteen bevrucht worden. Een zeer efficiënt systeem, waardoor zwerfkattenpopulaties ook zo snel kunnen groeien. Wilde katten of zwerfkatten kunnen 2 á 3 keer per jaar een nestje krijgen, als de kittens stoppen met melk drinken, wordt de moederpoes vaak weer meteen krols.
Een poes die krols is, blijft dit dus tot ze gedekt wordt, met eicellen in “de startblokken”. Hormonaal en met het voortplantingsstelsel gaan er dan meerdere dingen mis, er kunnen grote cystes op de eierstokken ontstaan en het zal net als bij honden een kwestie van tijd voordat er ontstekingen en tumoren aan het voortplantingsstelsel en de melkklieren ontstaan.
Soms kan een krolsheid door een sham-dekking overgaan, dit is een invasieve ingreep die door een dierenarts gedaan kan worden. Vroeger werd de poezenpil voorgeschreven, maar de kans op bijwerkingen (tumoren) hiervan zijn zo groot dat dit zeer af te raden is. Een poes steriliseren tijdens een krolsheid brengt meer risico’s met zich mee, maar is vaak wel de beste optie uit meerdere kwaden.

Voorkomen schijnzwangerschap en krolsheid
Gelukkig is deze ellende bij poezen en teven te voorkomen door hen preventief te steriliseren, technisch gezien is dit dus castreren want bij een sterilisatie laat je het dier hormonaal intact en maak je ze alleen onvruchtbaar. Het zijn juist de hormonen die de loosheid en krolsheid en deze problemen veroorzaken, dus halen wij de eierstokken weg en eventueel ook de baarmoeder als deze afwijkend is. Een bijkomend voordeel is ook nog dat de kans op melklijsttumoren heel veel kleiner is als je dit op een jonge leeftijd laat doen. Het is mijn advies is om poezen en teefjes op 6 mnd leeftijd te “steriliseren”, bij katten kan dit evt ook nog enkele weken eerder. Als een teef of poes op oudere leeftijd (>3 jaar) gesteriliseerd wordt, is dit voordeel er niet meer, maar uiteraard zal een sterilisatie dan wel nog schijndracht, krolsheid en ontstekingen en tumoren van het voortplantingsstelsel voorkomen. Het is uiteraard altijd veiliger om dit preventief bij een gezond dier te doen dan bij een dier dat al ziek is.

 

Deze EHBO artikelen zijn geschreven door Piet voor het Vakblad Dierenhulpverlening van Stichting DierenLot, via deze link zijn de Vakbladen Dierenhulpverlening te lezen.