Uitdroging (Vakblad Dierenhulpverlening)

Uitdroging is levensgevaarlijk en zal, als het aanhoudt, hypovolemische shock en de dood tot gevolg hebben, het kan door verschillende oorzaken ontstaan en moet altijd behandeld worden. Bij veel heftige en dodelijke aandoeningen zoals een maagdraaiing en de meeste vormen van shock, overlijden dieren uiteindelijk aan uitdroging.

Turgor
De turgor is een grove methode om de vochtbalans bij zoogdieren te controleren, bij vogels en reptielen werkt dit helaas niet. Door een huidplooi op te trekken en deze weer los te laten, krijg je een indruk van de vochtbalans. Als het 1 seconde of langer voordat de huidplooi weer glad is gevallen, dan kan het dier ernstig uitgedroogd zijn. Het is overigens niet om te draaien; als de huidplooi mooi binnen 1 seconde glad valt, kan je niet bepalen dat een dier niet uitgedroogd is, je kan alleen stellen dat een dier niet ernstig uitgedroogd is. Bij oudere dieren en bij dieren met veel huid kan het glad vallen van een huidplooi afwijkend zijn overigens.

Slijmvliezen en CRT
Bij uitdroging is er onvoldoende vocht in het lichaam en dus ook in de bloedbaan, de slijmvliezen kunnen hierdoor rood zijn in plaats van de normale roze kleur. Als shock intreedt, dan zullen de slijmvliezen juist bleker worden, tot bijna wit aan toe.
Bij uitdroging zal de Capillary Refill Time (=CRT) langer dan 1 seconde zijn. De CRT is eenvoudig te bepalen door met een vinger op het roze deel van het tandvlees te drukken, zie ook onze EHBD video over CRT; https://www.instagram.com/share/reel/_lhPrXfog (of QR code naar de video).

Ontstaan uitdroging
Uitdroging kan door te weinig drinken of te weinig vocht binnen krijgen met de voeding ontstaan. Dieren moeten uiteraard altijd vers drinkwater tot hun beschikking hebben. Bij oververhitting zullen dieren door te hijgen proberen hun temperatuur te laten zakken, hierbij verdampt veel vocht van de tong en uit de bek, dus hiermee verliezen dieren veel vocht en als dit niet aangevuld kan worden zal er naast de oververhitting ook uitdroging optreden.
Bij hormoon-aandoeningen zoals suikerziekte of de ziekte van Addison, bij orgaan lijden aan de nieren, lever of het hart en ook bij ontstekingen en tumoren zullen dieren vaak meer gaan plassen. Dit komt doordat de nieren de urine niet meer goed kunnen concentreren, het vele plassen komt dan dus niet doordat de dieren veel drinken. Dit is erg belangrijk om je te realiseren, het vele drinken is dus om uitdroging te voorkomen en niet de oorzaak van het vele plassen. Bij een gezond dier werkt dat uiteraard wel zo, als er veel gedronken wordt, zal er ook meer geplast worden.
Wanneer dieren door een onderliggende oorzaak veel plassen kunnen baasjes wel eens geneigd zijn om het water te beperken, om bijvoorbeeld ongelukjes in huis te voorkomen maar dit is levensgevaarlijk. Als deze dieren hun verhoogde vochtverlies niet kunnen aanvullen, zal hypovolemische shock optreden en zullen de dieren overlijden.

Behandeling uitdroging

Uiteraard moet er vocht toegediend worden bij uitdroging. Als een dier nog bij kennis is en kan slikken kan het vocht gedronken worden. Maar let op, als een dier verzwakt is, dan kan het slikken vertraagd of afwezig kan zijn en zal het dier zich verslikken met benauwdheid of erger tot gevolg. Dierenartsen dienen ook wel eens onderhuids vocht toe aan dieren met een slechte vochtbalans. Dit vocht wordt vanuit de onderhuidse ruimte geleidelijk aan opgenomen door het lichaam. Maar als een dier al uitgedroogd is, dan zal de doorbloeding van huid en onderhuidse ruimte slecht zijn en kan het lang duren voordat het vocht opgenomen is. De snelste en meest effectieve manier van uitdroging bestrijden is door intraveneus vocht toe te dienen, dan is het vocht meteen waar het zijn moet en kan de neerwaartse spiraal doorbroken worden.
Let ook op de temperatuur van het water of vocht wat je een dier toedient, als dit niet op lichaamstemperatuur is, kan het onderkoeling of oververhitting veroorzaken. Daarnaast is het van belang dat het vocht niet te snel en niet met te grote hoeveelheid in het dier aangevuld wordt, dit kan namelijk weer een waterintoxicatie tot gevolg hebben.
Bij verdenking van uitdroging is het altijd zaak het dier zo snel mogelijk naar een dierenarts te brengen. Helaas is het in Nederland (nog) niet toegestaan voor dieren hulpverleners om intraveneus of onderhuids vocht toe te dienen.

Oorzaak vinden en wegnemen
Nadat het dier gestabiliseerd is, is het van belang de oorzaak van het uitdrogen te vinden en deze weg te nemen. Soms is dat vrij simpel door een bepaald medicijn te geven of een orgaanfunctie te ondersteunen maar helaas kan de oorzaak ook niet op te lossen zijn, en is het in het belang van het dier om hem of haar in te slapen.

 

Deze EHBO artikelen zijn geschreven door Piet voor het Vakblad Dierenhulpverlening van Stichting DierenLot, via deze link zijn de Vakbladen Dierenhulpverlening te lezen.