Ademhaling, pols, temperatuur en slijmvliezen (Vakblad Dierenhulpverlening)
EHBO bij dieren is een belangrijk deel van het werk van dierenhulpverlener en de meesten van jullie zullen hier al meerdere opleidingen in gevolgd hebben en jaren ervaring in hebben. De methodes van eerste hulp verlenen worden regelmatig herzien en verbeterd met de nieuwste inzichten en elke EHBO instructeur of dierenarts zal een andere benadering hebben. In deze reeks artikelen zal ik jullie meenemen in mijn manier van EHBO verlenen en inschatten wat je ter ondersteuning van een dier kan doen.
Om te weten of, en welke hulp een hond of kat hulp heeft, is het uiteraard eerst nodig om de toestand van het dier in te schatten. De belangrijkste en basale lichaamsfuncties zijn te controleren aan de ademhaling, pols, temperatuur en slijmvliezen.
Ademhaling
De normale ademfrequentie bij honden is 10-30 per minuut, voor katten is het 20-40 per minuut. De ademfrequentie kan verhoogd zijn door een zuurstoftekort in de weefsels en/ of door pijn of stress. Als er in het lichaam te weinig zuurstof aanwezig is, dan zal het lichaam hierop reageren door sneller te gaan ademen en de bloeddruk te verhogen, in een poging om alsnog genoeg zuurstof bij de weefsels te krijgen. Oorzaken voor een lage zuurstofspanning in het lichaam zijn:
- Een verminderde longfunctie: klaplong, obstructie van de luchtwegen, longtumoren, astma, ontsteking luchtwegen/ longen.
- Een verminderde hartfunctie: een aangeboren of verkregen hartafwijking.
- Een verminderd bloedvolume: intern of extern bloedverlies, uitdroging of een verandering van samenstelling van het bloed door een ziekte
Ergens in de weg om de zuurstof bij de weefsels te krijgen gaat dus iets mis, met de opname van zuurstof (luchtwegen) en/ of het transport ervan naar de weefsel (hart en bloed). Extra zuurstof aanbieden zal het dier ondersteunen, de lucht om ons heen bevat 21% zuurstof, als dit percentage iets verhoogd wordt, zal de zuurstofopname van het bloed meteen verhoogd worden, zie de tabel hieronder.
Afbeelding: https://nl.wikipedia.org/wiki/Hemoglobine
Indien het sneller ademen door pijn of stress veroorzaakt wordt, kan extra zuurstof geven geen kwaad. Een te trage ademhaling komt zelden voor bij dieren in nood maar kan komen door bijvoorbeeld een vergiftiging en ook hierbij kan zuurstof geven nooit kwaad.
Pols
Bij honden en katten is de pols het beste op te nemen aan de binnenkant van het dijbeen, bij honden is de normale polsfrequentie in rust 60-120 slagen per minuut, bij katten is dit 120-180 slagen per minuut. Let bij het opnemen van de pols uiteraard op je eigen veiligheid, als een dier pijn heeft of erg bang is, dan zou ik ervan afzien om de pols op te nemen.
Het is goed om jezelf te oefenen in het opnemen van een polsfrequentie door bij je eigen huisdieren dit regelmatig te doen.
Een te snelle pols komt meestal door een te lage zuurstofspanning in het lichaam, zie ademhaling, hiervoor geldt ook dat extra zuurstof aanbieden het dier zal ondersteunen en nooit kwaad kan. Een te trage pols komt voor bij vergiftigingen en onderkoeling.
Temperatuur
De lichaamstemperatuur bij honden is normaliter tussen de 38 C en 39 C, bij katten is dit tussen de 38,5 C en 39 C. De lichaamstemperatuur is rectaal op te nemen en hierbij moet je ook eerst aan je eigen veiligheid denken en is het temperaturen van dieren die veel pijn hebben of erg angstig zijn niet verstandig. Een te lage temperatuur kan komen door lange blootstelling aan lage temperaturen of door een circulatieprobleem. Rillen is een goede manier van het lichaam om de verbranding te verhogen en de temperatuur weer op peil te krijgen. Onderkoelde honden en katten kunnen ondersteund worden door ze af te drogenen ze goed te isoleren met bijvoorbeeld een reddingsdeken of een fleecedeken.
Slijmvliezen
De kleur van de tong bij honden en katten, en bij honden ook de kleur van het tandvlees geeft veel informatie over de bloed- en zuurstofvoorziening van de weefsels. Bij honden is ook de Capillairy Refill Time of CRT te controleren, dit doe je door met je vinger op het ongepigmenteerde deel van het tandvlees en/ of wangslijmvlies te drukken. Na lichte druk hierop zal dit bleker worden, en normaliter met één seconde weer dezelfde kleur als het omliggende weefsel hebben. Hiervoor geldt uiteraard dat ook dat het zaak is om eerst aan de eigen veiligheid te denken en bij erg bange of dieren met veel pijn dit niet te doen. Het slijmvlies kan bij honden en katten verschillende kleuren hebben, dit kan aanwijzingen geven wat er mis is of waar het dier een probleem heeft.
- Roze; dat is de normale kleur, dit kan je goed bij je eigen dieren controleren, om te kijken of het inderdaad de juiste kleur heeft en om voor jezelf een goed beeld te hebben hoe dit eruit hoort te zien.
- Bleek/ wit; dit kan duiden op een bloedtekort door intern of extern bloedverlies of een hartprobleem. Zuurstof geven kan ondersteuning geven, en deze dieren moeten met spoed nader onderzocht en behandeld worden door een dierenarts
- Blauw: dat zien we bij onderkoeling en bij een zuurstoftekort. Temperatuur controleren en zuurstof geven.
- Rood: dat zien we bij oververhitting, uitdroging en bij een koolstofmonoxidevergiftiging, hierbij dus ook de temperatuur controleren, zuurstof geven en een dierenarts opzoeken.
- Geel: dan zitten er galkleurstoffen in het bloed en is er sprake ernstig leverlijden.
- Een mengbeeld van bovengenoemde kleuren kan ook ontstaan, dan zijn er meestal ook problemen.
Roze slijmvliezen (en een CRT van 1 seconde of minder bij honden) is dus altijd een goed teken bij een hond of kat in nood en geeft ons informatie over zowel de ademhaling als de circulatie. Het laat ons zien dat op dat moment de weefsels bloed en zuurstof krijgen.
Deze EHBO artikelen zijn geschreven door Piet voor het Vakblad Dierenhulpverlening van Stichting DierenLot, via deze link zijn de Vakbladen Dierenhulpverlening te lezen.