Bloedingen en brandwonden bij dieren (Vakblad Dierenhulpverlening)
Bloedingen
Bloedingen bij dieren komen in meerdere vormen voor, een bloeding kan arterieel (slagaderlijk), veneus (aderlijk) of capillair (haarvaten) zijn. Denk uiteraard eerst aan je eigen veiligheid voordat je een dier met een bloeding hulp biedt.
Arteriële bloedingen
Bij arteriële bloedingen is het bloed helderrood en zal het in golfjes of spuitend met intervallen uit de wond komen. Dit zijn de lastigste bloedingen om te stoppen, de bloeddruk is bij arteriële bloedingen het hoogst, de bloedvaten zijn het dikst en de kans op doodbloeden is het grootst. Snel het bloedverlies beperken en de bloeding stoppen een noodverband of een tourniquet is dus van levensbelang. Snelheid is hierin belangrijker dan steriliteit, verlies dus geen tijd met naar steriele spullen zoeken maar stop het bloeden.
Een noodverband kan je nooit té strak aanleggen, het is een tijdelijke en levensreddende ingreep die vervolgens (en zo snel mogelijk) door een dierenarts omgezet moet worden in een permanent stoppen van het bloeden. Wees dus niet bang om een noodverband te strak aan te leggen.
Stopt het bloeden niet met een noodverband, dan moet een tourniquet aangelegd worden om te voorkomen dat het dier doodbloedt. Een tourniquet kan in de oksel of in de lies aangebracht worden om bloedverlies te stoppen. Een band, riem, touw of lint kan dienst doen als tourniquet, met een pen of stok is deze dan na het vastknopen op spanning te brengen totdat het bloeden stopt. Ook voor een tourniquet geldt dat het een tijdelijke (en levensreddende) ingreep is en door een dierenarts in een permanente oplossing omgezet moet worden. Een tourniquet moet altijd tussen het bloedende deel en het hart aangelegd worden, als een pootje erg heftig bloedt, moet het tourniquet in de oksel of in de lies aangelegd worden.
Naast de pijn van de wond, zal een noodverband of tourniquet het dier ook pijn doen omdat het strak aangelegd moet worden, let dus op je eigen veiligheid bij het aanleggen ervan en gebruik een snuitband en hulp van collega’s indien mogelijk.
Veneuze bloedingen
Het bloed bij een veneuze bloeding is donkerrood en zal niet in golfjes of spuitend uit de wond komen maar er met een continue snelheid eruit stromen of druppelen. De bloeddruk in venen is lager dan in de arteriën en de vaatwanden zijn dunner, dus deze bloedingen zijn makkelijker te stoppen. Bij een veneuze bloeding van de ledematen zal een noodverband de bloeding meestal kunnen stoppen, bij erg grote bloedingen moet een tourniquet aangelegd worden. Veneuze bloedingen van de huid of kop kunnen met directe druk op de wond met bijvoorbeeld een theedoek en het hoog-houden van het de wond de bloeding stoppen. Hoe hoger een wond gehouden wordt, hoe lager de bloeddruk en hoe makkelijker het bloeden stopt.
Capillaire bloedingen
Dit zijn bloedingen uit de haarvaten, de kleinste bloedvaten die tussen de arteriën en venen in zitten, hier is de bloeddruk het laagst en deze bloedingen stoppen meestal vanzelf. Een schaafwond is een voorbeeld van een capillaire bloeding. Ontsmetten en een vet gaas erop aanbrengen is meestal afdoende. Vettige gazen zullen niet zo snel aan de wond (en later korst) gaan plakken waardoor de korst blijft zitten na het wegnemen van het verband.
Voorkom dat het dier aan wond gaat likken en als het een grote wond is, is het verstandig het door een dierenarts te laten controleren en eventueel pijnstillers en antibiotica te geven.
Mengbeeld van bloedingen
Er kan ook een mengbeeld van bovengenoemde bloedingen plaatsvinden, bijvoorbeeld bij erg grote of diepe wonden of als er een poot of staart volledig door is. De arteriële bloedingen moeten dan de focus hebben, hier zal het dier het snelst door leegbloeden en als deze met een noodverband of tourniquet gestopt zijn, zijn de veneuze bloedingen dat ook. Houd de wond hierbij ook weer boven het hart, zodat de bloeddruk bij de wond laag is en de stolling icm met de druk op de wond zijn werk kan doen.
Een noodverband zit hier dus ook nooit té strak, het is zaak om het zo snel mogelijk door een dierenarts te laten vervangen en de bloeding definitief te stoppen. Het bloed ín de bloedvaten houden zal op korte termijn levensreddend zijn.
Inwendige bloedingen
Na een val of een aanrijding kan er een inwendige bloeding optreden door het scheuren van de milt of de lever bijvoorbeeld. Dit is een levensbedreigende situatie en kan alleen met een infuus en een operatie opgelost worden. Eén van de eerste dingen die opvallen is een dikker geworden en hangende buik door het bloed wat erin staat.
Bij inwendige bloedingen zakt de bloeddruk en zullen de weefsels te weinig zuurstof ontvangen, hierdoor worden de slijmvliezen bleek tot wit, de CRT zal verlengt zijn (>1 sec.) en deze dieren ademen sneller in een poging om genoeg zuurstof naar de weefsels te krijgen. Dit geldt overigens ook voor uitwendige bloedingen, maar die zijn makkelijker te herkennen door het uitwendige bloedverlies.
Zuurstof geven kan het zuurstofgebrek iets verbeteren en kan in ieder geval geen kwaad maar het oplossen van een inwendige bloeding moet door middel van een operatie gebeuren. Een inwendige bloeding kan ook juist ontstaan door een operatie, als een bloedvat niet goed onderbonden is na een sterilisatie bijvoorbeeld, kan dit levensbedreigend bloedverlies geven in de buikholte.
Brandwonden
De huid is het grootste orgaan bij dier en mens en heeft vele vitale functies. Temperatuur- en vochtregulatie, voorkomen van infecties en vochtverlies en het uitscheiden van afvalstoffen zijn de belangrijkste functies en zullen door brandwonden verstoord raken. Brandwonden worden in drie categorieën ingedeeld;
Eerstegraads brandwonden
Hierbij is alleen de opperhuid verbrand en zal deze rood, gezwollen en pijnlijk zijn, er vormen geen blaren.
Tweedegraads brandwonden
Bij tweedegraads brandwonden zullen er blaren ontstaan door het loslaten van de opperhuid van de lederhuid. Tweedegraads brandwonden zijn een stuk pijnlijker dan eerstegraads en zullen ook trager herstellen.
Derdegraads brandwonden
Alle huidlagen zijn verwoest, de huid ziet er wit of grijs uit, de huid is gevoelloos en zal afsterven.
Het belangrijkste bij brandwonden is verdere verbranding voorkomen en de brandwond koelen met lauw water, bij voorkeur stromend lauw water. Realiseer je dat brandwonden erg pijnlijk zijn, dus houd ook hier weer rekening met je eigen veiligheid. Pas ook op met het afdekken van brandwonden, gazen en verbanden kunnen aan de verbrande huid vastplakken en zullen deze meenemen met het verwijderen ervan. Een vettig gaas kan eventueel wel gebruikt worden op een brandwond. Alle derdegraads brandwonden en grote tweedegraads brandwonden (>10% lichaamsoppervlak) moeten altijd door een dierenarts behandeld worden, bij twijfel ook een dierenarts opzoeken.
Brandwonden kunnen ook door bevriezing met droogijs of vloeibare stikstof ontstaan, de effecten ervan op de huid en de behandeling is nagenoeg hetzelfde. Als katten op een fornuis springen of honden op een te hete ondergrond lopen of rennen zullen ze hun voetkussentjes verbranden, dit is zeer pijnlijk en duurt helaas ook lang om te herstellen.
Deze EHBO artikelen zijn geschreven door Piet voor het Vakblad Dierenhulpverlening van Stichting DierenLot, via deze link zijn de Vakbladen Dierenhulpverlening te lezen.
