Huidproblemen (Vakblad Dierenhulpverlening)
De huid is bij mens en dier ons grootste orgaan. Het houdt ziektekiemen buiten, regelt onze temperatuur, houdt vocht in ons lichaam, voorkomt uitdroging en is ook een belangrijk uitscheidingsorgaan van afvalstoffen. Een heel belangrijk orgaan dus en als de huid ernstig beschadigd is, is dit ook levensbedreigend. Hoe je eerste hulp uitvoert bij huidproblemen? Dierenarts Piet Hellemans geeft tips.
De huidbarriere
De huid van zoogdieren, vogels en reptielen is verhoornd, de meest oppervlakkige laag bestaat uit dode huidcellen die afslijten en die vanuit een diepere kiemlaag aangevuld worden en geleidelijk naar het oppervlak schuiven. Door deze verhoornde laag drogen de dieren niet uit en kunnen ziektekiemen moeilijk een infectie veroorzaken. Als ⅓ van de huid beschadigd is door een infectie of brandwonden bijvoorbeeld dan is er al een levensbedreigende situatie en moet er naast het herstel van de huid ook zorg gedragen worden over de vocht en temperatuurregulatie, dit zijn intensive care patiënten die het niet altijd halen…
Schaafwonden
Bij schaafwonden is de bovenste vehoornde huidlaag beschadigd, hierdoor lekt er weefselvocht en eventueel bloed uit. Dit is pijnlijk en veel dieren heb dan de neiging om aan de huid te gaan likken. Dit likken beschadigd de diepere lagen en kan infecties veroorzaken of verergeren. Probeer dus te voorkomen dat er aan schaafwonden gelikt wordt. Ontsmetten met een betadine-oplossing is verstandig, hiermee kan er ook eventueel vuil van de schaafwond gespoeld of geveegd worden. Om te voorkomen dat er nieuw vuil op de wond komt en als barrière tegen het likken is een vettig steriel gaas fijn om op de huid aan te brengen. Door het vet plakt zo’n gaas en eventueel verband eroverheen niet aan de huid of korst vast en trek je dus niet de korstje los als je het verband verwisselt. Als de huid niet infecteert, zal er een korst vormen en de huid eronder herstellen. Een korst is een prachtig verband van de natuur, laat dit dus altijd zitten totdat het er vanzelf afvalt, en voorkom ook dat dieren het eraf krabben.
Bijt- en krabwonden
Oppervlakkige bijt- en krabwonden, waarbij de huid niet volledig door is, zijn net als schaafwonden een beschadiging waardoor weefselvocht en bloed kan lekken en waardoor een infectie kan optreden. Bijt- en krabwonden kun je het best ontsmetten met betadine, vuil eraf spoelen en afdekken om nieuw vuil erop en likken eraan te voorkomen. Bij allergische reacties of vlooien krabben dieren door de jeuk hun huid soms kapot, waardoor huidinfecties kunnen ontstaan. Voorkom dus dat een dier met heftige jeuk zichzelf kapot krabt en bijt. Een diepe huidinfectie zal ook jeukklachten geven en door het krabben en bijten kan zo’n infectie uitbreiden. Dit is het geval bij hotspots, daar zijn de diepe huidlagen ontstoken en moet vaak antibiotica gegeven worden.
Huidverscheuringen
Bij ongevallen of diepe bijtwonden kan de huid volledig scheuren, je ziet dan de spieren of pezen die eronder liggen. Dit soort verscheuringen kunnen flink bloeden. Eerste zorg is dan de bloeding stoppen door directe druk op de wond te geven, het lichaamsdeel hoog te houden en eventueel een tijdelijk drukverband aan te leggen. Als de huid volledig door is, zal het herstel sneller gaan als de huiddelen gehecht, vastgeniet of geplakt worden. De wond snel sluiten verkleint ook het risico op infecties van de huid en van de diepere lagen. Een uitzondering hierop is een oude wond: als een beet of ongeval ouder dan een paar uur is, dan heeft er al een infectie plaatsgevonden en is het beter de wond open te laten om de infectie niet op te sluiten en ontstekingsvocht af te kunnen laten voeren. Bij abcessen is dit bijvoorbeeld ook het geval, het herstel duurt langer als een wond geïnfecteerd is en hierdoor niet gesloten kan worden. Dus na het stabiliseren van een eventuele bloeding is het zaak snel naar een dierenarts gaan om de huid te sluiten en in sommige gevallen een antibioticakuur te starten.
Brandwonden
Brandwonden kunnen net als bij ons eerste-, tweede- of derdegraads zijn. Bij eerstegraads brandwonden is de huid rood, pijnlijk, droog en soms wat gezwollen, alleen de verhoornde huid is beschadigd. Bij een tweedeegraads brandwond is de huid vochtig en zijn er blaren, de verhoornde huid is verbrand tot aan de kiemlaag. In het geval van een derdegraads brandwond is de verhoornde laag en de kiemlaag volledig verbrand tot aan de lagen onder de huid. Gek genoeg zijn derdegraads brandwonden amper pijnlijk. De huis is droog en krijgt een leerachtig uiterlijk.Bij brandwonden is koelen met lauw water de belangrijkste eerste hulp, doe dit minimaal 10 minuten onder een lopende kraan en neem contact op met de dierenarts. Als ⅓ of meer van de huid verbrand is, is er sprake van een direct levensbedreigende situatie omdat de vocht en temperatuurregulatie dan in het gedrang komt.Tegenwoordig zijn huidtransplantaties bij dieren gelukkig mogelijk, bij voorkeur met de eigen huid van het dier, hierdoor is de kans op afstoting minimaal.
Huidinfecties
Huidinfecties kunnen net als verbranding levensbedreigend worden als een flink deel van de huid geïnfecteerd is. Vaak ontstaan bacteriële infecties na een beschadiging van de huid door bijvoorbeeld krabben en bijten, een insectenbeet, verbranding, parasieten zoals vlooien, teken en schurft. De barrière die de huid vormt met de niet-steriele buitenwereld en de steriele binnenkant van het lichaam is beschadigd en normale huid kiemen zoals bacteriën en gisten kunnen in de diepte groeien. Vaak gaat dit ook weer gepaard met jeuk, waardoor de huid snel verder beschadigd raakt, de infectie verder gaat en zich meer kan verspreiden. Dit is het geval bij een hotspot bijvoorbeeld en zien we ook vaak bij dieren met een allergie als ze zich kapot krabben of bijten door de jeuk. Bij een huidinfectie zal de huid rood, dik, pijnlijk en vaak vochtig zijn en een onaangename geur hebben. De vacht ruim wegscheren tot waar de huid normaal is en met betadine scrub de huid goed wassen is soms genoeg om de infectie te bestrijden maar vaak is er antibiotica nodig als een infectie in de diepere huidlagen zit. Behandeling tegen parasieten is dus niet alleen belangrijk om pijn en jeuk tegen te gaan, maar ook om hotspots en nare huidinfecties te voorkomen.
Littekens
Als de huid tot aan de kiemlaag beschadigd of kapot is, zal zich littekenweefsel vormen. Dit groeit vanaf de randen van de gezonde huid en zal het gat of de spleet vanaf de randen opvullen. Hoe groter dit gat of deze spleet, hoe lager het duurt en hoe groter het litteken zal zijn, dit is dus één van de redenen om een wond zo klein mogelijk te houden of te sluiten door bijvoorbeeld te hechten. Littekenweefsel heeft vaak minder pigment en geen haargroei. Na de vorming zal een litteken zich organiseren en de maanden na het ontstaan ervan wat samentrekken en dus kleiner worden. Littekenweefsel is minder elastisch en sterk dan de gewone huid.
Deze EHBO artikelen zijn geschreven door Piet voor het Vakblad Dierenhulpverlening van Stichting DierenLot, via deze link zijn de Vakbladen Dierenhulpverlening te lezen.
