Wondinfecties bij dieren (Vakblad Dierenhulpverlening)
Niet elke wond geneest volgens plan helaas, of het nu om een wond door trauma gaat of chirurgische wond na een operatie, een wond kan infecteren, wat moet je dan doen en wat is belangrijk om in de gaten te houden?
Wonden door trauma
Bij een wond door trauma is het van belang hoe ver de huid kapot is én hoe oud de wond is. Als de huid volledig door is (alle lagen zijn door), dus het onderhuidse vetweefsel of zelfs de pezen en spieren zijn zichtbaar, dan is er diergeneeskundige zorg nodig. Als niet alle lagen van de huid kapot zijn, dan is meestal ontsmetten en voorkomen dat eraan gelikt of gekrabt wordt afdoende. Een schaafwond is een voorbeeld van een wond door trauma waar de huid niet volledig door is. Als niet alle huidlagen kapot zijn, heeft hechten geen nut en is er meestal ook geen antibiotica nodig, pijnstilling geven en het ontsmetten en schoonhouden van de wond zijn vaak wel nodig.
Wanneer wél alle huidlagen kapot zijn, zal een wond sneller genezen als deze gehecht wordt en is de kans op infectie kleiner. Alleen kan een “oude” wond (ouder dan 6 á 8 uur) helaas niet gehecht worden, als een wond lager dan 6 uur bestaat, dan is deze geïnfecteerd en zal het hechten ervan vaak meer problemen geven dan ze oplossen.
Door het hechten van een geïnfecteerde wond sluit je de bacteriën in de wond op en kan ontstekingsmateriaal niet meer weg. Een oude of geïnfecteerde wond moet meestal per secundam genezen, dat betekent vanaf de randen dichtgroeien met littekenweefsel.
Bij genezing per secundam duurt het herstel langer en zal er meer littekenweefsel ontstaan dan bij een niet-geïnfecteerde wond die wel gehecht kan worden.
Het is dus zaak om snel te handelen bij wonden door trauma, zeker als alle huidlagen door zijn. Hoe eerder er gehecht kan worden, en hoe sneller er antibiotica gegeven wordt, hoe sneller het herstel zal zijn.
Wonden door abcessen of hotspots
Wonden kunnen ook vanuit het lichaam ontstaan, bijvoorbeeld bij een abces of een heftige hotspot. Dit zijn altijd geïnfecteerde wonden en moeten dus per secundam genezen (kunnen niet gehecht worden) en regelmatig is er antibiotica bij nodig. Het herstel van een abces kan pas plaatsvinden als het abces leeg is, vaak is het voor de genezing goed om een abces te openen en te spoelen, de wond wordt dan niet gehecht.
Een hotspot is een diepe huidontsteking, die in en onder de huid uitbreidt. Vaak is de vacht nat en de huid rood, gezwollen en pijnlijk. Dit geeft veel irritatie en jeuk en door het krabben of bijten aan de hotspot zal deze verder uitbreiden. Bij een hotspot is vaak ook antibiotica nodig om bij de diepe huidlagen te bereiken. Daarnaast is het scheren van de vacht en het ontsmetten van de huid (behalve als alle huidlagen door zijn) ondersteunend voor het herstel. En uiteraard net als met elke wond, krabben, likken en bijten aan de wond voorkomen.
Operatiewonden
Wondinfecties bij dieren. Een operatiewond is in veel opzichten de ideale wond, de haren zijn weggeschoren, de huid is goed ontsmet en er is met een steriel scalpel een scherpe snede gemaakt. Na een operatie kan deze wond dus gehecht worden, en als er geen tekenen van infectie zijn, dan is er vaak geen antibiotica nodig. Toch kan een operatiewond infecteren, en als deze geïnfecteerd is, zal het meer irritatie opwekken en zal er meer aan gekrabd of gelikt worden. Krabben en likken aan wonden kan zowel de oorzaak, als het gevolg zijn van een wondinfectie, het is in ieder geval een neerwaartse spiraal.
Voorkom dus ten alle tijden dat een dier aan een wond of operatiewond likt of krabt, dat kan met een kraag of een speciaal pakje wat de wond bedekt.
Als een operatiewond wijkt, dus wat open lijkt te gaan, dan wordt het herstel vergelijkbaar met een oude of geïnfecteerde wond en is vaak antibiotica nodig en zal de genezing langer duren en zal er meer littekenweefsel vormen.
Een operatiewond kan ook zwellen zonder geïnfecteerd te zijn. Wij werken met oplosbaar hechtmateriaal en hier reageren sommige dieren heftig op, een operatiewond zal dan opzwellen en kan wat pijnlijk zijn. Vaak is de wond wel droog dan, er komt dus geen vocht uit. Deze zwelling slinkt vanzelf weer mits er niet aan gelikt wordt of het geïnfecteerd raakt. Hierbij is het dus ook weer zaak om de wond goed in de gaten te houden en likken eraan te voorkomen.
Wondverzorging van de geïnfecteerde wond
Wondvocht en ontstekingsmateriaal (pus bijvoorbeeld) mag voorzichtig weg gedept worden. Pas op met huid-ontsmettingsmiddelen zoals Betadine en Sterilon bij wonden. Deze middelen zijn geschikt om te huid te ontsmetten, maar zijn voor andere weefsels schadelijk. Hetzelfde geldt voor Vaseline, dit vertraagt zelfs de wondgenezing als het op een wond gesmeerd wordt. Als een wond vies is, is het het beste om deze te spoelen met een fysiologische zoutoplossing (0,9% NaCl). Dat is wel weefsel vriendelijk, prikt niet en zal het opruim proces bevorderen. Bij grote geïnfecteerde wonden is het fijn ze af te dekken, om te voorkomen dat er vuil in komt en als barrière tegen likken of krabben. Hiervoor zijn vette gazen geschikt, deze zullen niet aan de wond vastplakken en moeten na een paar dagen verwisseld worden. Een geïnfecteerde wond zal met littekenweefsel vanaf de randen dicht groeien. Er ontstaat een roze ring van littekenweefsel in de wond die, als het goed is, steeds kleiner wordt en het gat uiteindelijk opvult.
Dit littekenweefsel zal de maanden erna zich organiseren, meer flexibel en kleiner worden.
Het kan nooit kwaad om regelmatig een foto van een wond te maken, om goed te kunnen vergelijken of het herstel voorspoedig verloopt.
Als een dier met een geïnfecteerde wond ook een zieke indruk maakt, controleer dan even de temperatuur en overleg met je dierenarts over verdere ondersteuning met bijvoorbeeld antibiotica en ontstekingsremmers.
Deze EHBO artikelen zijn geschreven door Piet voor het Vakblad Dierenhulpverlening van Stichting DierenLot, via deze link zijn de Vakbladen Dierenhulpverlening te lezen.
